Arti, jenis dan contoh purwakanti

Arti, Jenis, dan Contoh Purwakanti

84 Dilihat

SUNDAPEDIA.COM, Sampurasun! Purwakanti dalam bahasa Indonesia disebut rima. Dalam bahasa Sunda, purwakanti nyaeta padeukeutna sora engang tungtung, boh antar kecap dina padalisan atawa antar padalisan dina sapada puisi.

Dalam bahasa Indonesia, purwakanti artinya yaitu miripnya suara atau bunyi ujung suku kata, baik ujung suku kata dalam baris, maupun antar baris dalam bait puisi.

Kemiripan bunyi suku kata akhir antar kata-kata dalam padalisan atau barisan disebut purwakanti rantayan. Contohnya: diteuteup ti hareup sieup, genah merenah tumaninah, geten titen tulaten, dan lain-lain.

Sedangkan kemiripan ujung suku kata antar baris dalam bait disebut purwakanti runtuyan. Contohnya:

Peuting tadi kuring nyaring

Lantaran hate keur gering

Inget wae kanu di tepis wiring

Puisi Sunda sendiri ada yang berbentuk cerita dan non cerita. Puisi yang berbentuk cerita contohnya wawacan dan carita pantun, sedangkan yang non cerita contohnya sisindiran dan guguritan.

Baca juga: Contoh Sisindiran tentang Corona

Jenis-jenis Purwakanti

Dikutip dari wikipedia, menurut M.A. Salmun, purwakanti terbagi menjadi 10 jenis, yaitu sebagai berikut:

Purwakanti pangluyu

Hartina nyaeta purwakanti anu aya dina saungkara atawa sapadalisan. Ungkara artinya susunan kata dalam baris atau kalimat. Pangluyu artinya ngaluyukeun (menyamakan) suara dalam kata-kata.

Contohnya:

Genah merenah tumaninah (a, nah)

Diteuteup ti hareup sieup (eu, eup)

Purwakanti maduswara

Yaitu kata yang murwakanti suara vokalnya. Murkawanti adalah kata sifat dari purwakanti.

Contohnya:

Ratu mikaungyun menak misuka deungeun-deungeun deudeuheun (u, u, a, a, eu, eu)

Bral gera lumampah jung buru lumaku (a, a, a, u, u, u)

Napsu kapegung (u)

Eleh deet (e)

Jauh dijugjug anggang diteang (u,u, a,a)

Purwakanti cakrawarsa

Artinya yaitu purwakanti yang timbul akibat ada suara-suara vokal yang bersilang tempat dalam kata yang berdekatan. Contohnya:

Ngumbar napsu, hirup hurip, anjuk hutang,.

Purwakanti laraspurwa

Yaitu purwakanti yang murwakanti suku kata atau wianjana awal kata, baik rantaran maupun runtuyan.

Contoh laraspurwa engang (suku kata):

  • Kembang bodas buah bunder (dari wawangsalan)
  • Laut kidul kabéh katingali (dari guguritan)
  • Cing cangkeling manuk cingkleung cindeten (dari kakawihan)

Contoh laraspurwa wianjana (suku kata):

  • Nyaksrak nyaliara
  • Sakadar sabrang salayan
  • palataran pasini pati

Purwakanti larasmadya

Artinya purwakanti runtuyan yang ada di tengah ungkara padalisan (ditengah baris). Contohnya:

Sok hayang nyaba ka Bandung

Sok hayang nyaho nanjakna

Sok hayang nanya nu pundung

Sok hayang nyaho nyentakna

Purwakanti laraswekas

Yaitu purwakanti yang murwakanti suku kata akhir, baik dalam kata-kata dalam baris maupun kata-kata antar baris (ujung baris). Contohnya:

Pecat sawed bati ewed

tengah dalu ngan hanjelu

mo humandeuar ku kadar

teu rék lumpat ku nu ngupat

Purwakanti mindoan kawit

Mindoan artinya mengulangi, kawit artinya awal. Jadi mindoan kawit artinya diulangi di awal padalisan atau awal ungkara.

Contoh:

Lain bangban lain pacing,

lain kananga kuduna.

Lain babad lain tanding,

lain ka dinya aduna kitu deui

Purwakanti mindoan wekas

Yaitu ada kata yang diulangi di ujung padalisan atau ungkara. Contohnya:

Kaseuseueuran istrina sok hayang ginding

teu diturut ka carogé maling-maling

carogéna keur goréng ulaheun ginding

samping goréng bajuna teu maké kancing.

Purwakanti mindoan kecap

Yaitu mengulangi kata pada kalimat tapi artinya beda. Contohnya:

Hujan ngaririncik, kawas méré kila-kila yén bakal hujan cisoca.

Awakna nu ngalangkang katojo cahaya bulan purnama, teu weléh ngalangkang dina kongkolak panon.

Purwakanti margaluyu

Yaitu mengulangi kata dari ujung padalisan ke awal padalisan berikutnya. Contohnya sebagai berikut:

Sukingki haté sukingki

sukingki paselup bungah

Bungah kagiridig simpé

Simpé awak talipurna

talipurna manjing sirna

sirna ringkang nu sakujur

sakujur kadua rasa.

Demikianlah penjelasan mengenai arti, jenis, dan contoh purwakanti. Semoga bermanfaat.