Istilah pancakaki nama keluarga atau silsilah keturunan sunda

Istilah Pancakaki, Nama Keluarga atau Silsilah Keturunan Sunda

68 Dilihat

SUNDAPEDIA.COM, Sampurasun! Basa Sunda memiliki istilah pancakaki atau silsilah keturunan. Pola garis keturunan di semua daerah mungkin sama, tapi istilahnya bisa saja beda. Bergantung pada bahasa di daerahnya masing-masing.

Istilah pancakaki pada bahasa Sunda sangat mungkin bisa diterjemahkan ke bahasa lain. Pancakaki artinya hubungan manusia dengan manusia dalam keluarga. Pancakaki juga berarti mapay perenahna kabarayaan (mencari hubungan persaudaraan).

Orang Sunda punya kebiasaan pancakaki dengan orang yang baru dikenal. Setelah saling menyapa, mereka suka menanyakan ti mana kawit, putra saha, anu ka saha, dan sebagainya.

Baca juga: Kata-kapa Sapaan Bahasa Sunda dan Artinya

Pertanyaan-pertanyaan tadi untuk mapay (mencari) hubungan keluarga. Jika tidak ada hubungan dalam garis keturunan, terkadang dipapay hubungan lainnya seperti hubungan pertemanan. Misalnya kenal ka ….?. Sehingga pancakaki bukan sekadar mencari nama-nama keluarga tetapi menemukan/ membangun hubungan persaudaraan.

Secara garis besar, pancakaki Sunda dibagi 3. Yakni hubungan garis keturunan ke atas (ka luhur), ke bawah (ka handap), dan ke samping (ka gigir).

Nama-nama silsilah keturunan ke atas

  1. Bapa: kolot lalaki (orangtua laki-laki: bapak).
  2. Indung: kolot awéwé (orangtua perempuan: ibu).
  3. Aki: kolot lalaki ti bapa atawa ti indung (orangtua laki-laki dari bapak atau dari ibu: kakek).
  4. Nini: kolot awéwé ti bapa atawa ti indung (orangtua perempuan dari bapak atau dari ibu: kakek).
  5. Uyut: bapa atawa indung ti aki atawa nini (bapak atau ibu dari kakek atau nenek).
  6. Bao: bapa atawa indung ti uyut (bapak atau ibu dari uyut).
  7. Janggawaréng: bapa atawa indung ti bao (bapak atau ibu dari bao).
  8. Udeg-udeg: bapa atawa indung ti janggawaréng(bapak atau ibu dari janggawaréng).
  9. Kakait siwur: bapa atawa indung ti udeg-udeg (bapak dari ibu dari udeg-udeg).
  10. Karuhun: jujutan kanu leuwih luhur anu geus tilar dunya (garis keturunan ke atas yang sudah meninggal dunia). Sedangkan yang masih hidup disebut sesepuh.

Nama-nama garis keluarga ke bawah

  1. Anak: turunan kahiji (keturunan pertama: anak).
  2. Incu: turunan kadua, anak ti anak (keturunan kedua: cucu).
  3. Buyut: turunan katilu, anak ti incu (keturunan ketiga: cicit).
  4. Bao: turunan kaopat, anak ti buyut (keturunan keempat, anak dari cicit).

Istilah yang berhubungan dengan anak antara lain:

  1. Tunggal: anak hiji-hijina (anak satu-satunya).
  2. Cikal: anak anu munggaran (anak pertama).
  3. Panengah: anak anu lahir di tengah-tengah; biasana pikeun jumlah anak ganjil (anak yang lahir di tengah-tengah; biasanya untuk jumlah anak yang ganjil).
  4. Pangais bungsu: lanceuk deukeut ti anak bungsu atawa anak kadua ti handap (kakak dekat dari anak bungsu, atau anak kedua dari bawah).
  5. Bungsu: anak bungsu, anak anu gumelar panungtung (anak bungsu atau anak yang lahir terakhir).

Nama-nama istilah pancakaki ke samping

  1. Lanceuk: dulur sadarah lalaki atawa awéwé anu leuwih kolot (saudara kandung laki-laki atau perempuan yang lebih tua: kakak).
  2. Adi: dulur sadarah lalaki atawa awéwé anu leuwih ngora (saudara kandung laki-laki atau perempuan yang lebih muda: adik)
  3. Uwa: lanceukna awéwé ti bapa atawa indung (kakak laki-laki atau perempuan dari bapak atau ibu)
  4. Paman/ emang: adi lalaki ti bapa atawa indung (adik laki-laki dari bapak atau ibu: paman).
  5. Bibi: adi awéwé ti bapa atawa indung (adik perempuan dari bapak atau ibu: tante)
  6. Alo: anakna lanceuk (anaknya kakak: keponakan).
  7. Suan: anakna adi (anaknya adik)
  8. Aki ti gigir: lanceuk atawa adi lalaki ti aki atawa nini (kakak atau adik lak-laki dari kakek atau nenek).
  9. Nini ti gigir: lanceuk awéwé ti aki atawa nini (kakak atau adik perempuan dari kakek atau nenek)
  10. Kapilanceuk: dulur misan, anak uwa (anaknya uwa: sepupu).
  11. Kapiadi: dulur misan, anak paman/ bibi (anaknya paman atau bibi).
  12. Incu ti gigir: incuna adi atawa lanceuk (cucunya adik atau kakak)
  13. Emang ti gigir: anak lalaki ti adi atawa lanceuk aki jeung nini (anak laki-laki dari adik atau kakaknya kakek dan nenek).
  14. bibi ti gigir: anak awéwé ti adi atawa lanceuk aki jeung nini (anak laki-laki dari adik atau kakaknya kakek dan nenek).

Selain nama-nama keluarga Sunda di atas, masih ada istilah pancakaki lainnya yang terikat oleh hubungan perkawinan atau lainnya.

Istilah perkawinan bahasa Sunda

  1. Salaki: lalaki anu ngawin pamajikan (suami).
  2. Pamajikan: awéwé anu dikawin ku salaki (istri).
  3. Mitoha: indung atawa bapa ti pamajikan atawa salaki (mertua).
  4. Minantu: lalaki atawa awéwé anu dikawin ku anak (menantu).
  5. Besan: indung atawa bapana minantu atawa mitoha anak urang (besan).
  6. Dahuan: lanceuk ti salaki atawa pamajikan (kakaknya istri atau suami)
  7. Adi beuteung: adi ti salaki atawa pamajikan (adik dari suami atau istri).

Istilah pancakaki lainnya

  1. Sabrayna: dulur kanu sanini atawa saaki, contona hubungan kapilanceuk atawa kapiadi.
  2. Mindo: dulu sanggeus sabrayna atawa sauyut. Contona hubungan antara anak kapilanceuk jeung anak kapiadi.
  3. Dulur pet ku hinis: dulur kandung, dulur saindung sabapa.
  4. Dulur sabaraya: dulur ka anakna paman atawa anakna bibi.
  5. Dulur teges: dulur pituin saindung sabapa.
  6. Indung téré: pamajikan bapa tapi lain indung kandung.
  7. Bapa téré: salaki indung tapi lain bapa kandung.
  8. Anak téré : anak ti salaki atawa pamajikan tapi lain anak kandung.
  9. Dulur patétéréan: anak ti indung atawa bapa téré.
  10. Baraya laér: dulur pancakakina geus jauh.
  11. Teu hir teu walahir atawa deungeun-deungeun balangbangan: teu baraya saeutik-eutik acan.
  12. Bau-bau sinduk: baraya kénéh sanajan geus laér.
  13. Baraya: sakur jalma anu aya pancakakina.

Itulah istilah pancakaki, nama-nama keluarga, atau silsilah garis keturunan Sunda. Semoga bermanfaat.